W ostatnim badaniu przeprowadzonym w województwie mazowieckim dotyczącym obciążenia uczniów plecakami szkolnymi w roku szkolnym 2023/2024, przeanalizowano dane z 76 szkół podstawowych, z czego 40 zlokalizowano w środowisku miejskim, a 36 na terenach wiejskich. Wyniki badania, porównywane z analogicznym badaniem z 2019 roku, rzucają światło na obecne wyzwania dotyczące zdrowia uczniów.
W badaniu uwzględniono 19 345 uczniów z 1 089 klas, co stanowiło ponad 56% ogólnej liczby uczniów badanych szkół. Spośród nich, 7 698 uczniów to uczniowie klas I-III, a 11 647 uczniów to uczniowie klas IV-VIII.
Plecaki szkolne, których ciężar mieścił się w normie (do 15% masy ciała ucznia), nosiło 82,7% uczniów, co jest lekkim spadkiem w porównaniu do 2019 roku (83,9%). Natomiast 17,3% uczniów nosiło zbyt ciężkie tornistry (powyżej 15% masy ciała ucznia), co stanowi wzrost o 1,2% w porównaniu do poprzedniego badania.
W odniesieniu do klas I-III, 78,3% uczniów miało plecaki w normie, natomiast 21,7% nosiło zbyt ciężkie tornistry. Porównując te wyniki z danymi z 2019 roku, zauważamy niewielki spadek w grupie uczniów z plecakami w normie (83,4% w 2019 roku). W klasach IV-VIII, 85% uczniów miało plecaki zgodne z normą, podczas gdy 15% nosiło zbyt ciężkie tornistry. Warto zaznaczyć, że w tej grupie odnotowano niewielki wzrost odsetka uczniów z przeciążonymi plecakami w porównaniu do 2019 roku (84,3%).
Najbardziej niepokojące wyniki dotyczące obciążenia plecakami pochodzą z przypadku chłopca z VII klasy, którego plecak ważył aż 12,5 kg, co stanowiło ponad 20% jego masy ciała. To sytuacja, która wymaga szczególnej uwagi i działań profilaktycznych.
Co ciekawe, wraz ze wzrostem masy plecaków zwiększyła się również masa ciała uczniów. W związku z tym, jednym ze sposobów przeciwdziałania temu zjawisku jest zorganizowanie możliwości pozostawienia części podręczników i przyborów w szkole. Tegoroczne badanie wykazało, że 22 szkoły zapewniły uczniom miejsce do pozostawienia podręczników w szafkach, 22 szkoły wyznaczyły konkretne miejsce w sali, a 32 szkoły zastosowały inne kreatywne rozwiązania, takie jak szafki czy inne dostępne miejsca.
Podsumowując, wyniki tegorocznej oceny obciążenia uczniów plecakami nie napawają optymizmem, zwłaszcza ze względu na wzrost odsetka uczniów noszących zbyt ciężkie tornistry. Wskazuje to na konieczność kontynuowania działań edukacyjnych w szkołach, skierowanych zarówno do uczniów, ich rodziców, jak i nauczycieli. Promowanie zdrowych nawyków i minimalizacja przeciążenia uczniów powinny być priorytetem dla szkolnego środowiska.
Co warto wiedzieć odnośnie noszenia samych plecaków?
Według wytycznych Głównego Inspektoratu Sanitarnego plecak powinien posiadać ergonomiczną, odpowiednio usztywnioną ściankę przylegającą do pleców, a jego ciężar – być rozłożony symetrycznie. Cięższe rzeczy należy umieścić na dnie, a lżejsze – wyżej. Zaleca się, by tornister miał równe, szerokie szelki, których długość umożliwi uczniowi jego swobodne wkładanie i zdejmowanie, jednocześnie zapewniając jak najlepsze przyleganie plecaka do pleców. Doradza się również dodatkowe zapięcie spinające szelki z przodu klatki piersiowej. Tornister należy nosić na obu ramionach.
– Chcąc zapobiegać wadom postawy wśród dzieci i młodzieży powinniśmy nie tylko prawidłowo dobrać i spakować ich tornistry, ale także zapewnić odpowiednią ilość aktywności fizycznej oraz właściwe stanowisko pracy, a także wyrobić prawidłowe nawyki ruchowe
– podkreśla Marek Posobkiewicz, Główny Inspektor Sanitarny.
Czym grozi noszenie zbyt ciężkiego w stosunku do masy ciała tornistra?
– Początkowo uczeń narzeka na nasilony ból pleców, który z czasem może przerodzić się w pogłębione schorzenie kręgosłupa, doprowadzające do zapadania się klatki piersiowej oraz nieprawidłowego funkcjonowania układu oddechowego i układu krążenia. Dźwigając na plecach zbyt duży ciężar, dziecko jest także narażone na dolegliwości w obrębie lędźwiowego odcinka kręgosłupa, problemy z kolanami oraz zniekształcenia w budowie stóp
– mówi fizjoterapeutka Kamila Kuźniar-Kosowska.
Źródło: https://www.gov.pl/, https://stressfree.pl/
